W dniach 28 – 30 września, na zaproszenie naszego Muzeum, w Białowieży gościła mobilna ekspozycja Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin” z Warszawy. Zwiedzaniu ekspozycji w pawilonie towarzyszyły też inne wydarzenia. Prezentowana była wystawa „Z Narażeniem życia. Polacy ratujący Żydów podczas Zagłady”, odbyły się warsztaty dla dorosłych poświęcone kobietom żydowskim, warsztaty poznawania żydowskiego świata dla dzieci, projekcja filmu „Po-lin. Okruchy pamięci.” Jolanty Dylewskiej, warsztaty kołysanek jidysz i koncert Oli Bilińskiej oraz gra terenowa.
Historia żydowska Białowieży pojawiała się podczas projektu wielokrotnie.
W ekspozycji Muzeum w pawilonie  na wirtualnej, interaktywnej mapie Białowieży, można było odnaleźć najważniejsze miejsca żydowskiej historii w tej miejscowości.

 

 

Podczas terenowej gry historycznej prowadzonej przeze mnie, dzieci z Białowieży w dwóch grupach odnajdywały na głównej ulicy Białowieży, Waszkiewicza, dawnym Stoczku, domy i miejsca, w których przed wojną mieściły się bożnica, dom modlitwy, łaźnia i najważniejsze sklepy i zakłady rzemieślnicze, pamiętane przez wszystkich Białowieżan, sięgających pamięcią czasów przedwojennych. Dzieci odkrywały historie tych miejsc i robiły zdjęcia, z których potem stworzyły małą wystawę prezentującą współczesne zdjęcia domów i ich przedwojenne historie – o sklepie bławatnym Racheli Nowokolskiej i jej nieszczęśliwej miłości do młodego Tabacznika, o synagodze i łaźni, o domu modlitwy pewnego Żyda z Kaukazu, o małym Chaimku, synu fryzjera, który uczył mała Zinę hebrajskiego, o pysznych bułkach od Prynca i o Ocalonym z Zagłady Davidzie, mieszkającym dziś w Detroit w USA. Wystawa prezentowana była na zewnętrznej ścianie pawilonu Muzeum, a potem w holu Kina Żubr.  
 
W Kinie powstała też druga wystawa, przygotowana z najmłodszymi dziećmi, poświęcona dzieciom żydowskim z Białowieży. Podczas warsztatów kołysanek żydowskich prowadzonych przez Olę Bilińską, dzieci najpierw poznały odnalezione historie niektórych swoich żydowskich rówieśników sprzed wojny. Słuchając opowieści o nich malowały imiona dzieci w języku jidysz na specjalnych planszach, które stały się podstawą wystawy.

Koncert „Berjozkele” – kołysanek żydowskich śpiewanych w języku jidysz w wykonaniu Oli Bilińskiej, który odbył się na zakończenie całego projektu w Kinie Żubr, poświęcony był też Estrze Alkon, młodziutkiej żydowskiej pianistce z Białowieży, której biogram został przedstawiony przed koncertem. Dwa ostatnie utwory koncertu, artystka wykonała z dziećmi biorącymi wcześniej udział w warsztatach. Wspólnie zaśpiewane kołysanki w jidysz, bardzo popularne przed wojną, mogły być śpiewane również w Białowieży.

W ten sposób poprzez muzykę i poprzez dzieci zbudowaliśmy symboliczny most pomiędzy przeszłością a teraźniejszością Białowieży. Czy most będzie trwały, zależy od naszej wspólnej troski o pamięć miejsca, w którym żyjemy.

 

Szczegółowy opis wszystkich wydarzeń znajduje się na stronie Uniwersytetu Powszechnego

Organizatorem głównym „Muzeum na Kółkach” było Muzeum Historii Żydów Polskich, organizatorem lokalnym: Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia. Fundacja serdecznie dziękuje partnerowi projektu, Białowieskiemu Ośrodkowi Kultury za udostępnienie wszystkich pomieszczeń BOK-u i opiekę nad wystawą w Galerii, a Muzeum Przyrodniczemu BPN za wypożyczenie sztalug na wystawę. 

Muzeum na kółkach realizowany jest w ramach programu Żydowskie dziedzictwo kulturowe, dzięki wsparciu udzielonemu z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię.