Społeczność żydowska w Białowieży nie miała na swoim terenie swojego cmentarza. Co do tego zgodni są wszyscy świadkowie i wszystkie powstałe do tej pory publikacje. Kirkut w Narewce. Grób Chaima Krugmana w z Białowieży, zmarlego w1920 roku. Od lewej córka Bejla, żona Rina, córka Liba. Zdjęcie zrobione przed wyjazdem rodziny na emigrację w 1929 r Nie ma jednak zgodności, co do tego, kiedy jakich cmentarzy okolicznych miejscowości Żydzi używali. Na pewno chowani byli na kirkucie w Narewce w okresie międzywojennym (1918 -1939). Po pierwsze od 1927 roku formalnie społeczność białowieskich Żydów została włączona do utworzonej struktury gminy żydowskiej w Narewce [1]. Po drugie mamy dowód na przynajmniej jeden pochówek - w Narewce znajdował się grób zmarłego w 1922 roku Chaima Krugmana z Białowieży, męża Reiny Feldabum, która emigrując z Białowieży w 1929 roku, zrobiła sobie wraz z córkami zdjęcie przy grobie męża. (Obecnie macewy nie da się już odnaleźć). W Pinkas HaKehilot również znajdziemy informację o chowaniu zmarłych w Narewce. [2] XIX - wieczny, uznany za zabytek, cmentarz w Narewce jest dość dobrze zbadany, a większość macew została sfotografowana, odczytana, opisana i oznaczona lokalizacją GPS. Grób Chany Sztejnberg , Grób Eliezera Jozefa Maleckiego, Grób Mordechaja Rabinowicza. Grób Mordechaja Rabinowicza z Białowieży na kirkucie w Narewce. Zdjęcie: Remigiusz Sosnowski, Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich Grób Sztejnberg Chany z Białowieży na kirkucie w Narewce. Zdjęcie: Remigiusz Sosnowski, Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich Grób Eliezera Jozefa Maleckiego z Białowieży na kirkucie w Narewce. Zdjęcie: Remigiusz Sosnowski, Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich.
Przed I wojną światową, prawdopodobnie pochówków dokonywano w Szereszewie, stamtąd bowiem przybywali przede wszystkim Żydzi do Białowieży. [5; 6] Kirkut w Prużanie, 2016, fot. Katarzyna Winiarska Macewa na kirkucie w Szereszewie, 2016, fot. Katarzyna Winiarska
Cmentarze żydowskie
Jan Sawicki, mieszkający tuż obok synagogi pamięta jednak, że zmarłych Żydów wożono "tylko w bieli w prześcieradle" do Prużan. [3] A Włodzimierz Dackiewicz wspomina, że przed wojną, w Białowieży Żydów chowano na wspólnym cmentarzu w Białowieży, między prawosławnymi i katolikami, choć dzisiaj nie ma żadnego śladu żydowskich grobów. [4]Zobacz:
Na macewach nie znajdziemy jednak informacji o miejscu urodzenia czy zamieszkania zmarłego, a jedynie imiona (tylko czasem nazwiska) zmarłego, imię ojca, czasem męża i ewentualnie zawód. Trudno więc ustalić, które z macew na cmentarzu w Narewce mogą należeć do Białowieżan. Kilka z nich jednak wydaje się należeć do Żydów z Białowieży [7]:
Źródła:
- Cmentarze
